คำว่ากิเลส หลายคนคงเข้าใจ แต่คงเข้าใจแบบกว้างๆ วันนี้จะมาแนะนำให้เข้าใจแคบลง เพื่อจะได้นำไปวิเคราะห์ และสังเคราะห์กันต่อไป คำว่ากิเลสนี่ภาษาพระแบ่งออกเป็น ๓ ตัว คือ ๑.โลภะ ๒.โทสะ ๓.โมหะ กิเลส ๓ ตัวนี้ถือว่าเป็นหลัก กิเลสทั้งหมดทั้งมวลในโลกนี้มากมายขนาดไหนก็หนีไม่พ้น ๓ ตัวนี้

๑.โลภะ คือ อาการอยากได้มาเก็บไว้ ยึดมั่น ดึงเข้ามาใส่ตัวเอง อยากได้ อยากมี อยากเป็น เช่น ความรัก ความอร่อย ความสุข ความสนุก เป็นต้น

๒.โทสะ คือ อาการอยากขับใส ไม่อยางมี ไม่อยากเป็น ไม่อยากเห็น อยากเอาเอาออกไปไกลๆจากตัว เช่น ความอิจฉา ความโกรธ ความทุกข์ เป็นต้น

๓.โมหะ คือ อาการหลงงมงาย ความไม่รู้ เห็นถูกเป็นผิด เห็นผิดเป็นถูก เช่น การเห็นสัตว์พิการมีแขนเกินมีศีรษะเกิน หรือเห็นต้นไม้ที่ผิดแปลกจากปกติเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์

ความไม่รู้ว่าความสุขก็เป็นกิเลสชนิดหนึ่ง เป็นต้น (อาการของโมหะรู้ได้ยาก แต่ถ้ารู้เมื่อไหร่ก็หลุดจากโมหะทันที)
เราจะเรียกว่าเป็น"กิเลส"ได้ก็เพราะใจสร้าง เพราะเกิดในใจ
ส่วนสิ่งที่กายเป็น เช่น ความทุกข์ทางกาย อาการเจ็บกาย อาการปวดกาย ไม่จัดว่าเป็นกิเลส แต่สิ่งเหล่านี้อาจเกิดขึ้นเพราะกิเลสเป็นต้นเหตุก็ได้